Dünyanın yarıdan fazlası internet kullanıcısı ve bunların büyük bir çoğunluğu sosyal medyayı kullanıyor. Ülkemizdeki internet kullanım oranı dünya ortalamasının oldukça üzerinde seyrediyor. TÜİK'in 2019 Ağustosta yayınlanan Hane halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırma sonuçlarına göre ülkemizde internet kullanan bireylerin oranı %75,3 olarak görülüyor. Yine aynı araştırma sonuçlarına göre Genişbant (hızlı internet) ile internete erişim sağlayan hanelerin oranı %87,9. Mobil genişbant bağlantı ile internete erişim sağlayanların oranı ise %86,9 olarak gerçekleşmiş. Rakamlar, ülke olarak büyük çoğunluğun internetle iç içe olduğunu gösteriyor. TÜİK verilerine göre, 16-74 yaş grubundaki bireylerde internet kullanım oranı %79,0. Hanelerin %90,7'si evden internete erişim imkanına sahip. 

2020 yılı verilerine baktığımızda 16-24 yaş arası grubun internet kullanım oranı %91,8 olarak gerçekleşti. Bu artışın en büyük nedeni şüphesiz Covid-19 nedeniyle yüzyüze değil online eğitim sürecinde olmamız. Hem biz öğretmenler hem de öğrencilerimiz hepimiz internette ve ekran başında daha fazla vakit geçirmekteyiz. Okulu ekranlara taşımak durumunda kaldık. Ancak ne var ki; okul ve dersler dışındaki vakitlerde de zaman, interneti haddinden fazla kullandığımız için bize yetmiyor artık. Yeni normaller kapsamında artık internet eğitim sisteminin vazgeçilmez bir parçası oldu ve olmaya da devam edecek.

Siz değerli öğretmenlerimize, interneti nasıl güvenli kullanacağınız konusunda ve internetin zararlarından kendinizi ve öğrencilerinizi nasıl koruyacağınız hakkında hatırlatmalarda bulunmak istedik. Gelin madde madde ilerleyelim.

Zamanın Ruhunu Yakalayın!

Öncelikle şunu aklımızın bir köşesinde tutmalıyız. Çocuklarımız bizim doğduğumuz, bizim çocukluğumuzdaki o dünyaya doğmadılar. Teknolojinin hızla ilerlediği, internet çağına doğdular. Onlar geçmişin değil, şimdinin çocukları. İşte belki de bu yüzden sorumluluğumuz bir kat daha artıyor. İnternetin sadece, iyilik, güzellik, eğlence içermediğini onlara öğretmek; interneti, doğru ve bilinçli kullanmaları noktasında onları eğitmek durumundayız.

İnternet Hakkında Bilgi Sahibi Olun!

Bilmediğiniz bir konu hakkında kimseyi eğitemezsiniz. İnternet hakkında ne kadar bilgi sahibi olursanız, öğrencilerinizi de o kadar çok bilgilendirir ve internetin zararlarından bir o kadar korumuş olursunuz. Öğrencilerinizin internet dünyasındaki, video izleme, müzik indirme, anlık mesajlaşma oyun oynama gibi çevrimiçi alışkanlıklarını bilmek istiyorsanız, işe internet dünyasını öncelikle kendinize öğretmekten başlamalısınız. Özellikle canlı dersler esnasında kullanılan programlara hakim olmak, süreci yönetmede işinizi kolaylaştıracaktır.

Kurallar Belirleyin!

Öğrencilerinizle çevrimiçi derslerle ilgili kurallarınızı belirleyin. Bu kurallara uyulması için kullandığınız programın bütün kullanım özelliklerine hakim olmalısınız. Zira karşınızda çok hızlı öğrenen bir nesil var. İnternette karşılaştığı ve kafasında şüphe oluşturan her durumu size anlatmasını söyleyin.

Zamanı Yönetin ve Alternatifler Sunun!

Öğrencilerin internet başında geçireceği zamanı makul ölçülerde sınırlanmasını sağlamaya çalışmalısınız. Ödevlerinizi mümkün olduğunca çevrimdışı vermeye çaılışın ki ekrana maruz kalma süreleri azalsın. Online araştırma gerektiren ödevlerde güvenli web araçları seçin ve öğrencilerinizi doğru yönlendirin. Olası sağlık sorunlarının da - psikolojik veya fiziksel- böylece önüne geçmiş olursunuz. 

Kişisel Bilgilerin Paylaşılmaması Gerektiğini Öğretin

"Sırrın senin esirindir, eğer başkasına söylersen, sen onun esiri olursun."

Bu veciz sözü akılda tutmak gerekir. Bu nedenle öğrencilerinizi güvenli internet kullanımı ile ilgili sağlıklı bilgilere ulaştırın.

"Mahremiyet" Bilinci Oluşturun!

Onlara tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi internette de tanımadığı kişilerle konuşmaması, iletişim kurmaması gerektiği bilincini verin. Siber zorbalık ve istismar gibi tehlikelerden korumak için kendisiyle ilgili özel bilgileri ve fotoğrafları paylaşmamasını, internetten tanıştığı bir yabancıyla gerçek hayatta buluşmamasını, web kamerası kullanarak konuşmamasını öğütleyin. Gençleri en çok etkileyen şeyin, zihinsel ve fikirsel anlamda yaşlarına uygun olmayan içerikler olduğunu unutmayın.

Güçlü Bir İletişim Geliştirin!

Öğrencilerinizle aranızda karşılıklı sevgi, anlayış ve güvene dayalı bir iletişim yoksa hem gerçek hayatta hem de internette yaşadığı sıkıntıları size söylemekten çekinecektir. Bu konuda da öğrencilerinize destek olmalı ve size güvenmelerini sağlamalısınız. İnternette başlarına gelen kötü bir olayı (tehdit, hakaret, müstehcenlik vb.) size anlattıklarında, aşırı tepkiler vermeyin. Açıkça konuşun, interneti nasıl bilinçli ve doğru kullanacaklarını anlatın. Aileleri ve gerektiğinde aileleri ile doğru mercilere nasıl ulaşabileceklerini anlatın.

Saygılı Davranmayı ve Empatiyi Öğretin

İnternette nazik bir dille iletişim kurmalarını, kendilerine nasıl davranılmasını istiyorlarsa başkalarına da öyle davranmalarını söyleyin. Gerçek hayatta yapmadıkları ve yapmayacakları hiçbir şeyi internette de yapmamaları gerektiğini anlatın. Mesaj ve e-posta gibi sıkça kullanılan iletişim kanallarında kelimeleri tam ve doğru olarak kullanması ve yazı diliyle konuşulması gerektiğini öğretin. Başkalarının haklarına saygı duyma noktasında, telif hakkı, Fikri Mülkiyet Hakları gibi konularda da bilgilenin ve bilgilendirin.

 

İnternette Karşılaştığınız Her Bilgi Doğru Değildir

İnternette doğru bilgiye ulaşma yöntemi; bilgiye birden fazla kaynaktan ulaşmak, eleştirel bir bakış açısı geliştirmek ve bilgileri çokça kıyaslamaktır. İnternette her bulduğumuz bilgi doğru ve güvenilir değildir. Bu bilinci öğrencilerinize de aşılamaya çalışın.

"Olta" ya Gelmeyin!

Şüphe uyandıran e-postaları, linkleri ve pop-up pencerelerini, spam mailleri tıklamayın ve açmayın. Güvenilir (kurumlar, bankalar vb.) yerlerden geldiği intibaı oluşturan bu masum görünümlü mailler yoluyla kişisel bilgileriniz çalınıyor ve tuzağa düşürülmüş oluyorsunuz. Günümüzde sıkça yaşanan Oltalama (Phishing) denilen bu dolandırıcılık teşebbüsünden korunmak için, size gönderilen linkteki adresle, link üzerine geldiğinizde gözüken adresin birbiri ile aynı olup olmadığına dikkat edin.

Güvenli İnternet merkezi ve sunduğu hizmetler hakkında bilgilenin!

TÜRKİYE'DE GÜVENLİ İNTERNET MERKEZİ (GİM)

Bugün Avrupa'nın birçok ülkesinde Güvenli İnternet Merkezleri mevcuttur. Hatta birçok Balkan ülkesi de dahil olmak üzere birçoğunda 116'lı hatlar olarak da bilinen Çocuk Yardım Hatları ayrıca bulunmaktadır. Bu hatlar çocukların gerek aileleri, gerek okulları bünyesinde gerekse de sokakta veya internette karşılaştığı problemlere ilişkin başvurabileceği bir merkez olarak faaliyette bulunmaktadır. Güvenli İnternet Merkezleri; İhbar Merkezi, Yardım Merkezi, Bilinçlendirme Merkezi bileşenlerinden en az bir veya ikisini ya da tamamını kapsayan bir yapıda çalışmaktadır. Bilgi Teknologileri ve İletişim Kurumu bünyesinde kurulan Güvenli İnternet Merkezi bu 3 merkezi de bünyesinde barındırmaktadır.

İhbar Merkezi; 5651 sayılı yasanın 8. maddesinde yer alan; İntihara Yönlendirme, Çocukların Cinsel İstismarı, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma, Sağlık için Tehlikeli Madde Temini, Müstehcenlik, Fuhuş, Kumar Oynanması için Yer ve İmkân Sağlama, Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar gibi internetin yasadışı içeriğine ilişkin ihbarları alıp değerlendiren yapıda çalışmaktadır. Ayrıca 5651 sayılı Kanunun 9/A maddesine göre İnternet ortamında yapılan yayınlarda özel hayatın gizliliğinin ihlaline ilişkin olarak bireysel başvurular da bu merkez üzerinden yapılmaktadır. Avrupa'da birçok merkez başta çocuk istismarı ve nefret söylemi ile ilgili ihbarları benzer şekilde almaktadır.

Yardım Merkezi; bünyesinde doktordan psikoloğa, iletişimciden bilişimciye kadar geniş bir yelpazede uzman kişileri barındırmakta ve başta çocuk ve aileler olmak üzere internet kullanıcılarının problematik internet kullanımına ilişkin çözüm sunan bir yapıda işlemektedir. Diğer bir ifade ile Yardım Merkezi, İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı konusunda İnternet kullanıcılarının çevrimiçi ortamda karşılaştıkları problemlere ilişkin çözüm yöntemleri sunmaktadır.

Bilinçlendirme Merkezi; çocuklara, gençlere, ebeveynlere ve öğretmenlere internette nasıl güvenli kalacakları yönünde bilgi ve tavsiyeler vermekle birlikte Bilgi Teknologileri ve İletişim Kurumu bünyesinde sürdürülen bilinçlendirme çalışmalarına ilişkin faaliyetleri yürüten merkezdir. Bu merkez web portalları üzerinden internet güvenliği ile ilgili bilgiler aktarmakta, internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı noktasında farkındalık faaliyetleri yapmakta ve bu amaçla afiş/broşürler hazırlayarak talep eden okullar başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarına göndermektedir. Bu amaçla kurulan GüvenliWeb ve GüvenliÇocuk portalleri üzerinden internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı çevrimiçi bilinçlendirme ve farkındalık çalışmaları yapılmaktadır.

 

GÜVENLİ İNTERNET MERKEZİ FAALİYETLERİ

Güvenli İnternet Merkezi altında teşkil edlen İhbar Merkezi, Yardım Merkezi ve Bilinçlendirme Mekezi ile amaçlanan yapılan/yapılacak faaliyetleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Çocuklar başta olmak üzere toplumu internetin yasadışı ve zararlı içeriğine karşı korumak.
• Yetişkinlerin kendileri ve çocukları için çevrimiçi teknolojilerin getirmiş olduğu risklere karşı bilinçlenmesini sağlamak.
• Çevrimiçi teknolojilerin sunduğu fırsat ve faydalara ilişkin bilgiler aktarmak.
• Çocuklar ve ailelileri için internetin bilinçli, güvenli ve doğru kullanımı ile ilgili farkındalık oluşturmak.
• İnternetin bilinçli, güvenli ve doğru kullanımı konusunda öğretmenleri destekleyici bilgiler vermek
• İnternet ve yeni medyayı kapsayıcı bir şekilde medya okur-yazarlığı ile ilgili bilgiler vermek.
• Her yıl şubat ayında yapılan Güvenli İnternet Günü kutlamalarını/çalışmalarını koordine etmek.
• Çocuk ve gençlerin güvenli internet kullanımı hakkında toplumsal farkındalığın artırılması ile ilgili faaliyetleri yürütmek.
• İnternetin yasadışı içeriğine erişim, internette yasadışı faaliyetler hakkında toplumsal farkındalığın artırılması ile ilgili faaliyetleri yürütmek
• Çocuklara yönelik faaliyet gösteren yetişkin ve profesyonellere yönelik çevrimiçi güvenlik desteği vermek.
• Bilinçli, güvenli ve doğru internet kullanımı konusunda farkındalık artırıcı ve eğitsel materyaller üretmek ve dağıtmak.
• Okullara, ailelere, eğitim kuruluşlarına ve ilgili diğer kuruluşlara bilinçli, güvenli ve doğru internet kullanımıyla ilgili araç setleri dağıtmak.
• Konu ile ilgili akademik yayınlara iştirak etmek ve katkı sağlamak.
• İnternet ve Soyal medyanın bilinçli, güvenli ve doğru kullanımı ile ilgili Gençlik panelleri düzenlemek.
• Çocuklar, gençler, aileler ve öğretmenler için eğitici programlar hazırlamak.
• Çocuk ve gençlere çevrimiçi güvenlik ile ilgili tavsiyeler sunmak.
• Güvenli internet ile ilgili kampanyalar, yarışmalar ve çeşitli girişimleri organize etmek ve farkındalık yaratmak.
• Başta çocuk ve aileler olmak üzere internet kullanıcılarının problematik internet kullanımına ilişkin sorunlarına çözümler sunmak.
• İnternetin yasadışı içeriğine ilişkin ihbarları alıp değerlendirmek.

SONUÇ

Sonuç Olarak Güvenli İnternet Merkezi yukarıda sıralanan maddelere ek olarak uzman kadrosuyla birlikte aşağıdaki görev ve sorumlulukları yerine getirecektir.

• İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin eğitim programları, çalıştay, toplantı, konferans, seminer, bilimsel çalışmalar, saha araştırmaları, projeler yapmak, yaptırmak ve teşvik etmek.
• İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin basılı (kitap, rapor, broşür, dergi vb.), sesli ve görsel materyaller hazırlanması ve dağıtımı, web portalı geliştirilmesi ve işletilmesine ilişkin çalışmalar yapmak, yaptırmak ve teşvik etmek.
• İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin ulusal ve uluslararası internet aktörleri ile kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon çalışmaları yapmak, yaptırmak ve bu çalışmaları teşvik etmek.
• İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin farkındalığı artırmaya yönelik bilinçlendirme çalışmalarını koordine etmek, Güvenli İnternet Merkezi altında tesis edilen merkezlerin işletilmesi ve yönetilmesini sağlamak.
• İnternet etiğinin, medya-okuryazarlığının ve internet okur-yazarlığının geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak, yaptırmak ve yapılan çalışmaları teşvik etmek.
• Pozitif yerli içerik oluşturmak ve oluşturmasını teşvik etmek.
• İnternet aktörleri, Sivil Toplum Kuruluşları ve diğer kuruluşlarla işbirliği içeresinde bilinçli, güvenli ve doğru internet kullanımı konusunda ortak çalışmalar/projeler yapmak.

Merkezlerin Hizmet vereceği sitelere aşağıdaki adreslerden erişmek mümkün

Güvenli İnternet Merkezi:

http://www.gim.org.tr

Yardım Merkezi

https://www.internetyardim.gov.tr

Bilinçlendirme Merkezi:

Herkes için Güvenli Web: https://www.guvenliweb.org.tr

Çocuklar için Güvenli Çocuk: http://www.guvenlicocuk.org.tr

Güvenli İnternet Günü: http://www.gig.org.tr

İhbar Merkezi:

5651 Sayılı Yasanın

 

• 8.Maddesindeki suç ihbarları için: https://www.ihbarweb.org.tr
• 9/A maddesindeki Özel Hayatın Gizliliği için bildirim: https://www.ihbarweb.org.tr/ohg/